FASE 4: DE VERZONKEN IK
Deze fase is de laatste fase in de beleving van dementie. Deze fase kenmerkt zich door het volledig in zichzelf terug trekken. In deze fase is er nauwelijks of geen reactie meer op de omgeving.
Heel af en toe krijgt je nog een glimp te zien. Dan is er even een soort contact. Ze liggen nu vaak in bed. Ze zijn vaak ontspannen, maar kunnen ook contracturen (dwangstand van lichaamsdelen) gaan vormen. Ze kijken niet meer rond. Oogcontact is niet meer te maken. Er is geen doelgericht gedrag meer aanwezig. Spreken doen ze niet meer, en meedoen met activiteiten gaat niet meer.
Ze hebben bijna geen energie meer en liggen/zitten daarom veel slapen. Vaak in een foetus houding wanneer ze in bed liggen.
In deze fase krijgen ze ook moeite met slikken en is er grote kans op verslikken en/of longontstekingen.
Voor de omgeving is dit een moeilijke fase, degene van wie ze hielden is verdwenen.
Ze leven nu helemaal vanuit hun primaire behoeften. Emoties zijn moeilijk waar te nemen.
Alle contacten met de verzorgende of anderen moeten gebruikt worden om aangename gewaarwordingen op te wekken.
Bij het praten gaat het niet meer zozeer om wat je zegt, maar vooral om hoe je het zegt. De toon, de klank en het volume moeten zacht, koesterend en rustgevend zijn. Ook muziek, klank, geur, warmte, massage, licht en andere zintuiglijke prikkels blijven manieren om ze te bereiken om contact, verbinding te krijgen. Soms, heel soms, krijgt je iets van ze terug. Dat kan een glimlach zijn of een hand die jouw hand even knijpt of een ontspanning van een deel van het lichaam.
De fases van beleving zoals in deze blogs beschreven kunnen niet altijd exact zoals beschreven gehanteerd worden.
De fases lopen in elkaar over en de mate van het voorkomen van de beschreven verschijnselen zijn afhankelijk van de persoonlijkheid, geschiedenis, levensverhaal en wat de oorzaak is van de dementie.
Het is nogal een verschil of iemand dementie heeft als gevolg van de ziekte van Alzheimer of bijvoorbeeld vasculaire dementie.
Het is voor de juiste benadering goed om te weten in welke fase van de beleving van dementie de mensen zich ongeveer bevinden. Om hier een zo gepast mogelijke benadering op toe te kunnen passen. Per fase zijn er vaak een aantal omgangsvormen die in het verleden bewezen effectief waren en die kunnen helpen om tot een juiste omgang te komen.
Natuurlijk blijft ook hier steeds van toepassing dat het per persoon en per moment kan verschillen wat aansluit of niet. Dat is puzzelen, zoekend reageren en steeds een uitdaging om er achter te komen waar een bewoner op dat moment behoefte aan heeft. Dit kun je doen door (gedrag) te observeren, de bewoner te (leren) kennen en benaderingen uit te proberen.
Dit was de vierde en laatste blog over de fasen van de IK- beleving die tijdens de GVP opleiding aan de orde komen en ook in de praktijk worden gehanteerd om een hulpmiddel te zijn in het toepassen van de juiste omgangsvorm/ benadering, met als doel het maken van contact, een tot stand brengen van een (gevoelsmatige verbinding.
Het doel van dit contact en deze verbinding moet zijn:
"Positieve invloed uitoefenen op het welbevinden van de mens met dementie"
© Mariët de Landmeter