VERBALE VAARDIGHEDEN OM CONTACT TE MAKEN (MET MENSEN DIE DEMENTIE HEBBEN)
In eerder blogs heb ik beschreven welke richtlijnen voor belevingsgericht contact #IMOZ leert aan de GVP. De stappen als ;
Bewust zijn van je gevoelens en afstand nemen
Waarnemen
Betekenis geven
(zoekend) Reageren
Wanneer je zoekend gaat reageren kies je uit alle
(communicatieve)vaardigheden, zowel verbaal als non-verbaal die je tot je beschikking hebt. Hierbij maakt je dan ook gebruik van je eigen levens ervaringen, levens lessen en inzichten die je in de loop van je eigen leven op hebt gedaan. Je gooit eigenlijk je hele persoon in de “strijd”. Dat is niet om jezelf op de voorgrond te zetten, maar om met al jou in je leven bijeen vergaderde kennis, vaardigheden en wijsheid (belevingsgericht) contact te maken.
Wanneer je dit doet wil je de ander het gevoel geven dat je je echt voor hem/haar interesseert, dat je open staat voor zijn/haar gevoelens. Je wilt de ander laten voelen dat je je kunt en wilt verplaatsen in zijn/haar beleving. Begrip hebt voor problemen, de situatie enz. en daarbij gebruik je dus je geleerde, bij elkaar “gespaarde” inzichten, vaardigheden en kennis. Of je de ander bereikt, of er werkelijk contact ontstaat, dat voel je gevoelsmatig. Eigenlijk maak je bij het maken van contact gebruik van 3 pijlers van je persoonlijkheid: gevoel, verstand en vaardigheden, of met andere woorden, HART, HOOFD, HANDEN.
Er zijn empathische verbale vaardigheden die je aan kunt leren en die je kunt gebruiken in het maken van contact. Dit zijn ook een aantal vaardigheden die gebruikt worden bij de Validation benadering. Deze vaardigheden zijn niet alleen voor mensen met dementie, maar kunnen bijvoorbeeld ook toegepast worden bij mensen die een somatische aandoening hebben.
1. Gevoelens benoemen
Om gevoelens van de ander te benoemen is een eerste stap je er op af te stemmen, je af te vragen welke gevoelens er achter welk gedrag zich verborgen (kunnen) houden. Je kunt dan meteen zeggen wat je denkt waar te nemen, maar je kunt het ook met een “omwegje” doen, een “omtrekkende beweging” maken. Wanneer iemand een heftige woede uitbarsting heeft of juist in snikken uitbarst, is een eerste stap vaak het benoemen van het gevoel. Bijvoorbeeld: ik zie dat u boos bent, of u bent verdrietig. Je kunt ook specifieker reageren wanneer je denkt dat dit de aanleiding is, u mist uw kinderen, u bent boos op uw man.
Wanneer de ander dit bevestigd, en jij staat open voor de gevoelens die loskomen, dan zullen de gevoelens alleen al door die bevestiging minder heftig worden. Je bent dan eigenlijk een soort “bliksemafleider”, je geleid de gevoelens.
Het is echt niet altijd gelijk “raak” wanneer je het gevoel benoemt wat je denkt waar te nemen. Wanneer iemand in jou ogen boos lijkt te zijn en je zegt, “ik zie dat u boos bent ” dan kan het ook gebeuren dat de ander je toeroept, “ik ben helemaal niet boos”.
Dan moet je dus verder op zoek, het gebeurt ook wel dat mensen na een woede uitbarsting in snikken uitbarsten en dus eigenlijk heel verdrietig zijn. Het is de kunst om je hier dus gevoelsmatig op af te stemmen. Daar heb je dat zoekend reageren weer!
Gevoelens benoemen en gevoelens delen zijn algemene menselijke behoeften. Soms is alleen bevestiging, meeleven en/of je aanwezigheid voldoende. Maar je kunt hierdoor ook, wanneer de ergste heftigheid/emotie gezakt is, nog wat dieper op de situatie in gaan, je probeert vragen te stellen en uitnodigend te luisteren.
© Mariët de Landmeter