APRAXIE
Apraxie is het onvermogen om doelbewuste handelingen te verrichten in de juiste volgorde en/of niet meer weten welke beweging hoort bij een bepaald voorwerp. Precies weten wat er gezegd wordt en ook weten welk voorwerp het is wat er getoond wordt, maar niet meer weten welke handeling hierbij hoort. Handelingen die reflexmatig, of zonder er bij na te denken uitgevoerd worden, kunnen vaak nog wel. Zoals hand voor de mond bij hoesten, of krabben op je hoofd wanneer het jeukt. In sommige gevallen kunnen mensen met apraxie een handeling wel direct nadoen, nabootsen op het moment zelf. Wanneer dezelfde handeling gevraagd wordt zonder voorbeeld, lukt het niet.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen ideatoire apraxie en ideomotore apraxie. Bij ideatoire apraxie zijn er stoornissen, gaat het mis bij het plannen en op volgorde uitvoeren van een handeling. Bijvoorbeeld bij het aankleden wordt eerst de bovenkleding aangedaan en daar overheen het ondergoed, of verschillende kledingstukken over elkaar heen. Ook het koffie zetten wordt een probleem wanneer de volgorde door elkaar gehaald wordt, eerst wordt bijvoorbeeld het apparaat aangezet daarna pas water erin of eerst tanden poetsen dan pas tandpasta op de tandenborstel. Bij ideomotore apraxie is er een stoornis in het hanteren/gebruiken en/ of herkennen van voorwerpen. Een hemd wordt bijvoorbeeld aan de voeten gedaan, of een broek over het hoofd getrokken. Bij koffie zetten wordt bijvoorbeeld de koffie in het waterreservoir gedaan en de tanden worden gepoetst met de achterkant van de tandenborstel of met de tube tandpasta.
Bij iedereen uit apraxie zich weer anders maar de volgende kenmerken komen het vaakst voor bij apraxie:
- Dingen in de omgekeerde volgorde doen (zoals aankleden, scheren, tanden poetsen)
- Moeilijk uit jezelf een handeling beginnen
- Moeite met nadoen van handelingen met de handen (bijvoorbeeld met hand tegen de kin of met twee handen tegelijk wijzen)
- Voorwerpen onhandig of op een verkeerde manier hanteren (bijvoorbeeld met een vork soep eten, of met de achterkant van een pen willen schrijven)
- Handelingen onnodig blijven herhalen (persevereren) (bijvoorbeeld voeten blijven vegen of herhalend met de hand over de tafel wrijven)
- Delen van een handeling vergeten (bijvoorbeeld, stropdas aandoen zonder deze te strikken)
Vaak komt Apraxie bij dementie in combinatie voor met Afasie en deze combinatie zorgt ervoor dat mensen die zowel Apraxie als Afasie hebben volledig afhankelijk worden van hun omgeving.