VERBALE VAARDIGHEDEN OM CONTACT TE MAKEN (MET MENSEN DIE DEMENTIE HEBBEN)
Er zijn empathische verbale vaardigheden die je kunt leren en die je kunt gebruiken in het maken van contact. Dit zijn ook een aantal vaardigheden die gebruikt worden bij de Validation benadering. Deze vaardigheden zijn niet alleen voor mensen met dementie, maar kunnen bijvoorbeeld ook toegepast worden bij mensen die een somatische aandoening hebben.
In eerdere blogs ging het over het BENOEMEN VAN GEVOELENS en EXPLORERENDE VRAGEN STELLEN, HERHALEN EN SAMENVATTEN.
Dan nu een andere verbale vaardigheid die ingezet kan worden in het maken van belevingsgericht contact.
Een 5e verbale vaardigheid die je in kunt zetten is MEERDUIDIGHEID
Meerduidigheid betekend eigenlijk dat wat je zegt niet één betekenis heeft, maar dat het van alles kan betekenen. Je kunt deze techniek vooral toepassen wanneer je de ander niet kunt verstaan en je niet weet wat er bedoelt wordt. Het komt geregeld voor bij mensen die dementie hebben, ze praten in soms lijkt het wel hun eigen taaltje, of ze mompelen, brabbelen, ook kunnen ze een afasie hebben waardoor ze niet goed te verstaan zijn en daardoor is het vaak moeilijk te verstaan wat de ander bedoelt. Dan kun je dus gebruik maken van meerduidigheid. Iemand is bijvoorbeeld wild gebarend en fel kijken, onverstaanbaar aan het praten. Jij verstaat niet wat hij zegt, dus weet niet wat hij bedoelt. Door dan een opmerking te maken, zoals “het is toch ook wat allemaal”, “tjonge, wat word je daar boos van of “wat een gedoe toch “enz. Dan zeg je iets wat van alles kan betekenen en je dus minder snel iets zegt wat bij de ander “verkeerd valt”.
Een duidelijk voorbeeld van meerduidigheid is een robot kat/hond. Voor de een is dit een echt dier, voor de ander een knuffel. Wanneer je niet zeker weet wat of het op dat moment is, kun je bijvoorbeeld zeggen “wat is ze zacht, of wat is ze lief hé?” of naar de naam vragen bijvoorbeeld. Door dit soort vragen te stellen, of opmerkingen te maken voelen ze zich vaak gezien en gehoord. Je wacht even af wat de reactie is op wat je zegt en vraagt en soms kun je dan verder gaan in een gesprek, of kun je iets gedaan krijgen. Wanneer je iemand beter kent en op de hoogt bent van de levensgeschiedenis kun je specifieker worden.
Bij mensen die een afasie hebben, zal je de behoefte kunnen blijven houden om hen echt te begrijpen. Je wilt dan graag de woorden weten, vinden waarmee ze zich wilden uitdrukken wanneer ze dit nog hadden gekund.
Toch kun je ook bij deze mensen gebruik maken van meerduidigheid. Wanneer je de bewoner het gevoel geeft dat je echt je best doet om hem te begrijpen en de tijd neemt, dan voelen ze zich misschien niet direct begrepen maar ze hebben dan wel het gevoel dat het de moeite waard is om het te proberen. Het contact loopt dan misschien uit op het samen dragen van ergernis, of verdriet, gedeelde smart, dat het gesprek helaas niet beter kan verlopen. Maar dat is altijd nog beter dan weglopen en de bewoner met een naar gevoel van niet begrepen te worden laten zitten, en jezelf het gevoel hebt tekort te schieten. Ook hier is van toepassing dat hoe beter je iemand kent (inclusief levensverhaal) hoe makkelijker het word om te ander te begrijpen.
© Mariët de Landmeter