VASCULAIRE DEMENTIE
Na de ziekte van Alzheimer is vasculaire dementie de meest voorkomende vorm van dementie. Bij ongeveer 10-15 % van de mensen die dementie hebben, is er sprake van vasculaire dementie.
Vasculaire dementie werd ook wel “multi-infarct” dementie of “atherosclerotische dementie” genoemd.
De hersenbeschadiging die bij deze aandoening horen en dementie tot gevolg hebben, worden veroorzaakt door stoornissen in de bloedvoorziening naar de hersenen, waardoor hersenweefsel beschadigt raakt en afsterft.
Bij veel mensen die vasculaire dementie hebben, gaat er een voorgeschiedenis van hart- en vaatlijden aan vooraf.
Voor de dementie begon hadden ze bijvoorbeeld last van chronische hoge bloedruk, hartritme stoornissen, diabetes, vaataandoeningen of tia’s.
(Transient Ischemic Attack = is een tijdelijke afsluiting van een bloedvat in de hersenen. De afsluiting wordt veroorzaakt door een bloedprop. Die bloedprop lost weer op. Daarom zijn de klachten vaak ook tijdelijk).
Ook is het mogelijk dat iemand één of meerdere infarcten, beroertes (CVA = een acuut tekort aan zuurstof in de hersenen, in tegenstelling tot een TIA sterven hersencellen af en zijn de klachten niet meer tijdelijk) heeft doorgemaakt voordat de dementie begon.
De stoornissen die optreden zijn afhankelijk van de plaats in de hersenen die is aangedaan.
Vasculaire dementie wordt, naast de algemene kenmerken van dementie, gekenmerkt door een schoksgewijs verloop.
Afsluitingen van de bloedtoevoer in de hersenen doen zich van het ene op het andere moment voor en vervolgens kan een kleiner of groter deel van de hersenen uitvallen.
Het gevolg is dat de hersenfuncties bij elke afsluiting plotseling een stapje achteruitgaan.
Typisch is ook dat de achteruitgang steeds weer andere functies betreft. Ze spreken ook wel van haardverschijnselen, omdat de uitval steeds gekoppeld is aan een haard. Dit is het desbetreffende gebied van de hersenen dat zonder zuurstof komt te zitten.
Zolang er zich geen nieuwe afsluitingen in de hersenen plaatsvinden kunnen ze dus ook lange tijd stabiel blijven.
Veel voorkomende uitvalsverschijnselen zijn een uitval van motorische functies, halfzijdig krachtverlies of verlammingen, aantasting van spraak, stoornissen in het zintuigelijk gevoel, en halfzijdige uitval van visuele waarneming. Na uitval van een bepaald gedeelte kan het niveau van functioneren lange tijd stabiel blijven(soms zelfs weer iets verbeteren), gevolgd door een plotseling nieuwe verslechtering.
Geheugen- en oriëntatie problemen zijn bij vasculaire dementie in eerste instantie veel minder opvallend dan bij ziekte van Alzheimer. Als eerste word bij vasculaire dementie vaak een vertraging van snelheid in denken, praten en bewegen opgemerkt.
Er kunnen problemen zijn met het gebruiken en begrijpen van taal (afasie), problemen met het herkennen van voorwerpen (agnosie) of het uitvoeren van handelingen (apraxie). Zie de uitleg hiervan bij Dementie en verschijnselen
Ook kunnen verstoringen optreden in het omgaan met veeleisende situaties en in het vermogen om logisch te redeneren. Het is maar net in welk gedeelte van de hersenen de schade is.
Eén van het meest kenmerkende van vasculaire dementie is de combinatie van geestelijke achteruitgang en lichamelijke verschijnselen. Als gevolg van de hersenbeschadiging kan een verlamming, spierverstijving of verlies van gevoel ontstaan. Hierdoor kunnen er problemen ontstaan in lopen, spreken, slikken of plassen.
Er kan een nieuwe beroerte optreden waarna nieuwe verschijnselen optreden, of bestaande verergeren. Ook zijn er lichamelijke ongemakken die een gevolg zijn van de hart- en vaataandoeningen, zoals pijn in de borst, kortademigheid of vochtophoping.
Een ander kenmerk van vasculaire dementie is dat ze zich lange tijd bewust kunnen blijven van hun achteruitgang. Ze weten dus dat ze achteruit gaan en ziek zijn. Dit kan sombere, of juist opstandige gevoelens met zich meebrengen. Iemands buien kunnen snel wisselen en extreem zijn.
Het ene moment tranen en even later een lachbui. Ook de helderheid kan variëren, waarbij goede dagen, waarin er weinig aan de hand lijkt te zijn, worden afgewisseld met slechte dagen.
Soms komen er waanideeën en hallucinaties voor, men is zich er bijvoorbeeld van overtuigd dat er gestolen is. Tenslotte kunnen er stoornissen in initiatief nemen ontstaan. Iemand komt er steeds minder toe iets (uit zichzelf) te ondernemen.
Met het voortgaan van de ziekte, wordt iemand met vasculaire dementie, in toenemende mate hulpbehoevend.
Men raakt de controle over het lichaam kwijt, wat tot lichamelijke complicaties kan leiden zoals stijfheid en/of verlammingen. Het komt zelfs voor dat wanneer er in een bepaald gebied van de hersenen een slechte doorbloeding ontstaat, dit epileptische verschijnselen kan geven.
Door het grillige verloop en het niet kunnen voorspellen van de beschadigde gebieden(en de daarbij horende functies) in de hersenen, is het een aandoening die veel frustratie en onbegrip kan geven.
© Mariët de Landmeter